Zagraniczny pracodawca i polski pracownik – kto jest odpowiedzialny za odprowadzanie zaliczek na PIT?

Od czasów pandemii praca zdalna upowszechniła się. Niejednokrotnie zdarza się, że zagraniczni przedsiębiorcy zatrudniają Polaków w modelu pracy zdalnej wykonanej z terenu Polski na rzecz pracodawcy za granicą. W takich sytuacjach powstaje pytanie, kto jest płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych PIT: pracodawca czy pracownik. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, a rozbieżność pomiędzy wykładnią sądową a urzędową może być zarówno źródłem ryzyk, jak i szans dla przedsiębiorców.

Regulacja prawne

Zgodnie z art. 32 ust 1 ustawy o PIT [1] zakłady pracy są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na PIT od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody m.in. ze stosunku pracy. Z kolei w świetle art. 44 ust. 1 ustawy o PIT, podatnicy, osiągający dochody bez pośrednictwa płatników ze stosunku pracy z zagranicy, są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na PIT.

W świetle powyższych uregulowań, jeśli dany zagraniczny pracodawca stanowi zakład pracy w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o PIT, będzie on płatnikiem PIT z tytułu wypłacanych wynagrodzeń. Jeśli natomiast nie ma on tego przymiotu, status płatnika PIT „przechodzi” na pracownika.

Zakład pracy

Kluczowe znaczenie dla odpowiedzi na analizowane zagadnienie ma zatem ustalenie, co należy rozumieć pod pojęciem zakładu pracy określonego w art. 32 ust. 1 ustawy o PIT, a w szczególności w jakich sytuacjach zagraniczny pracodawca może stanowić zakład pracy w świetle tej regulacji.

Obecnie równolegle funkcjonują dwie linie interpretacyjna:

W ocenie sądów administracyjnych, każdy pracodawca, który zatrudnia pracowników na terenie Polski, uzyskuje status „zakładu pracy” i staje się tym samym zobowiązany do pobierania i odprowadzania zaliczek na PIT z tytułu wypłacanych wynagrodzeń pracownikom. W świetle tej wykładni, zakładem pracy jest każdy podmiot mający siedzibę za granicą, o ile wypłaca przychody ze stosunku pracy powstające w Polsce. Okoliczność uzyskania przez pracodawcę statusu zakładu podatkowego na terenie Polski nie ma przy tym znaczenia [2].

Natomiast w ocenie organów, pracodawcy, którzy nie mają miejsca zamieszkania, siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności w Polsce, nie stanowią zakładu pracy w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o PIT. Taką wykładnię opierają na brzmieniu art. 38 ust. 1 ustawy o PIT, który określa, że płatnicy, jako zakłady pracy, są zobowiązani do wpłat zaliczek PIT na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania, siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności płatnika wykonuje swoje zadania [3].

Moim zdaniem argumentacja prezentowana przez organy jest chybiona – przepisy o właściwości określają bowiem szczegółowo właściwość organów w przypadku braku miejsca zamieszkania, siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności w Polsce [4], a zatem nie można argumentować, że zagraniczny pracodawca nie posiada właściwego sobie urzędu skarbowego.

Konsekwencje dla pracodawców

Pomimo swej wadliwości, to właśnie „urzędowa” wykładnia jest w większości przypadków preferowana zarówno przez pracodawców jak i pracowników: zwalnia ona bowiem zagranicznego pracodawcę z obowiązku rejestracji do celów podatkowych i prowadzenia rozliczeń podatkowych w Polsce w związku z zatrudnieniem pracownika i zmniejsza tym samym bariery formalne takiego zatrudnienia. Ze względu na odmienne stanowisko sądów administracyjnych i możliwą zmianę stanowiska organów podatkowych w przyszłości, warto jednak zabezpieczyć takie rozwiązanie indywidualną interpretacją podatkową.

Trzeba też podkreślić, że zagraniczni pracodawcy, którzy chcą sami pełnić funkcje płatnika, mogą złożyć wniosek o interpretację indywidualną w celu potwierdzenia, że są płatnikami dla wypłacanych wynagrodzeń. Biorąc pod uwagę dominującą linię orzeczniczą, istnieją szanse uzyskania takiej interpretacji po pozytywnym wyroku sądowym.

Przypisy: